LÃO HÓA DA (P.1): LÀN DA BIẾN ĐỔI RA SAO KHI LÃO HÓA?
BSCK1.Nguyễn Phương Thảo
Lão hóa là một tiến trình tự nhiên và không thể tránh khỏi, xảy ra không chỉ ở con người mà còn trên tất cả các loài sinh vật khác cùng sinh sống trong hệ sinh thái với chúng ta.
Lão hóa được định nghĩa là sự suy giảm về chức năng và dự trữ của mọi cơ quan trong cơ thể, trong đó có da. Đây là một quá trình tất yếu do lập trình di truyền và các tổn thương tích lũy từ môi trường.
1. Lão hóa da xảy ra do các hoạt động bên trong lẫn yếu tố bên ngoài cơ thể
Với tuổi tác tăng lên, các tế bào trong cơ thể con người giảm dần khả năng phân chia để tạo ra các tế bào mới. Bên cạnh đó, các phản ứng sinh hóa trong cơ thể giúp duy trì sự sống của chúng ta đều sinh ra các gốc oxy hóa có khả năng gây tổn thương DNA. Theo thời gian, các gốc oxy hóa này tích lũy ngày một nhiều; ngược lại, các chất chống oxy hóa tự nhiên của cơ thể giảm xuống khiến tế bào trở nên suy yếu và hư hại. Hơn nữa, hệ thống miễn dịch của cũng “già đi” làm giảm khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh, cũng như sự sửa chữa và tiêu diệt các tế bào tổn thương hay bất thường, các tế bào ung thư cũng trở nên kém hiệu quả. Tất cả những điều này dẫn đến một hệ quả cuối cùng là sự chết theo chương trình của hàng loạt các tế bào ở mọi cơ quan trong cơ thể, và da cũng không phải ngoại lệ.
Mặt khác, da còn là cơ quan trải dài che phủ hầu hết cơ thể và tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài. Do đó, sự tác động của yếu tố môi trường cũng góp phần vô cùng quan trọng đến tiến trình lão hóa da, đặc biệt không thể không kể đến vai trò của tia UV.
Hình 1.1.Tia UV trong ánh nắng mặt trời là một tác nhân gây tổn thương và thúc đẩy lão hóa da2. Làn da thay đổi như thế nào trong quá trình lão hóa?
Sự thay đổi diễn ra đối với toàn bộ thành phần và trong tất cả các lớp của da từ thượng bì, bì đến hạ bì:
2.1. Thay đổi của thượng bì (lớp trên cùng)
Da giảm 10 – 50% bề dày từ 30 – 50 tuổi, số lượng tế bào hắc tố và các chất lipid dưỡng ẩm da cũng giảm xuống.
Vùng màng đáy của thượng bì trở nên phẳng và mỏng hơn làm giảm trao đổi chất và sự cung cấp dinh dưỡng.
Phần phụ thượng bì gồm lông, tóc đi vào giai đoạn ngừng phát triển, số lượng tuyến mồ hôi giảm 15% và tuyến bã giảm tiết bã nhờn (có vai trò giữ ẩm, làm mềm da)
Da khô, mỏng, dễ rách hoặc bong tróc, nhạy cảm hơn với các kích thích từ môi trường. Lông, tóc mỏng và ngắn lại, bạc màu và rụng đi.
2.2. Lớp bì (lớp giữa) thay đổi ra sao?
Lớp bì là nơi cư ngụ của các nguyên bào sợi cùng nhiều tế bào miễn dịch, các sợi elastin và collagen, các đại phân tử đóng vai trò là chất nền và chất giữ ẩm, cùng với hệ thống mạch máu và thần kinh. Do đó, quá trình lão hóa của lớp bì gây nên rất nhiều sự thay đổi quan trọng của da:
- Giảm số lượng nguyên bào sợi, tế bào lympho, đại thực bào da…
- Ở người trưởng thành, mỗi năm da mất đi 1% lượng collagen trên một đơn vị diện tích. Sợi elastin cũng bị giảm tổng hợp.
- Thoái hóa dần chất nền, bề dày lớp bì giảm 20% sau tuổi 80.
- Mạch máu kém đàn hồi và trở nên giòn hơn, giảm mạng lưới mạch máu quanh chân tóc và các tuyến của da.
- Giảm các thụ thể cảm giác và đáp ứng giao cảm trên da.
Da trở nên kém săn chắc, dễ chảy xệ; nếp nhăn cố định, hằn sâu. Ngoài ra, da dễ bị nhiễm trùng, vết bầm, lâu lành vết thương và chậm biểu hiện các dấu hiệu tổn thương như đau, đỏ phù nề.
Hình 2.1.Bàn tay là một vị trí biểu hiện lão hóa da rất dễ nhận thấy2.3. Các biến đổi tại hạ bì (lớp dưới cùng)
- Hiện tượng tái phân bố mỡ:
+ Giảm ở trán, quanh mắt và môi
+ Tập trung ở 2 má, dưới cằm (chịu tác động của trong lực)
Tái tạo hình khuôn mặt và chảy xệ.
- Giảm kiểm soát thần kinh – cơ.
Các nếp nhăn xuất hiện nhiều hơn.
- Thoái hóa và mất xương theo thời gian: xương trán, hàm trên và hàm dưới.
Mất điểm bám của cơ và dây chằng, mất điểm tựa của mô mềm gây ra chảy xệ, xóa nhòa ranh giới hàm – cổ.
Ở phụ nữ, hormone Estrogen đóng vai trò rất quan trọng trong khả năng tổng hợp các chất dưỡng ẩm tự nhiên và giữ nước cho da, kích thích sản sinh collagen và tham gia điều hòa đáp ứng miễn dịch. Khi bước vào thời kì mãn kinh, lượng Estrogen sụt giảm nghiêm trọng đến 90%, làm nặng nề và rõ nét hơn các dấu hiệu lão hóa da ở nữ giới. Điều này trên thực tế đưa lại rất nhiều vấn đề tiêu cực trong tâm lý của chị em.
Tác động của tia UV cũng gây ra những thay đổi ở da tương tự tiến trình lão hóa tự nhiên. Tuy nhiên, tổn thương do tiếp xúc với tia UV thường xuyên và kéo dài sẽ biến đổi môi trường da trở thành nơi diễn ra đáp ứng viêm mạn tính. Qua đó, thúc đẩy các tế bào cũng như các sợi và chất nền của da thoái hóa sớm hơn và nhanh hơn. Điều tương tự cũng xảy ra trên nhóm người hút thuốc lá.
Hình 2.2.Sự sụt giảm hormone nữ (Estrogen) khi mãn kinh khiến dấu hiệu lão hóa nặng nề và rõ nét hơnQua bài viết này, hy vọng bạn đọc đã hiểu rõ làn da chúng ta thay đổi như thế nào theo tiến trình lão hóa, cũng như các yếu tố tác động làm lão hóa da diễn ra nhanh hơn và nặng nề hơn. Mặc dù quá trình này là tự nhiên và không thể “lội ngược dòng”, trong điều trị thẩm mỹ làn da luôn có rất nhiều phương pháp có thể giúp phần nào “neo lại” thanh xuân hay làm chậm đi dòng thác lão hóa này. Các liệu pháp đó là gì? Mời bạn đọc hãy cùng Phòng khám Da liễu Thẩm mỹ AV tìm hiểu thêm trong phần kế tiếp.
